«Εξεταστική» στην κατάληψη

Ο Ιός του Σαββάτου (21 Φεβρουαρίου 2009)

ios@enet.gr / www.iospress.gr § ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΙ: ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ, ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ

Ο Δεκέμβρης του 2008 ανήκει πια στην Ιστορία: μαθητές και φοιτητές επέστρεψαν στα θρανία και τα έδρανά τους, οι σπασμένες βιτρίνες και τα κατεστραμμένα ΑΤΜ των τραπεζών αποκαταστάθηκαν, τα ξηλωμένα πλακόστρωτα επιδιορθώθηκαν. Αόρατα πλέον στον εξωτερικό παρατηρητή, τα σημάδια του παραμένουν ωστόσο παρόντα στις συνειδήσεις αυτών που τον έζησαν. Και τις επιπτώσεις του θα μας πάρει μάλλον κάμποσο καιρό μέχρι να τις αντιληφθούμε σε όλη τους την έκταση.

Το διαπιστώσαμε ακόμη μια φορά το περασμένο Σαββατοκύριακο, ερχόμενοι σε επαφή με το φεστιβάλ που οργάνωσαν οι φοιτητές του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, στη Σύρο, ως επιστέγασμα της τρίμηνης σχεδόν κατάληψης της σχολής τους. Η τελευταία ξεκίνησε στις 7 Δεκεμβρίου, αμέσως μετά το φόνο του Αλέξη Γρηγορόπουλου, και έληξε μόλις την περασμένη Τετάρτη. Το μικρό σχετικά μέγεθος της σχολής (περίπου 300 φοιτητές) και η απουσία κομματικών φοιτητικών παρατάξεων προσδίδουν σ' αυτή την εμπειρία κάποια ιδιάζοντα και συγχρόνως εξαιρετικά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά.

Ενα από τα πρώτα πράγματα που σου ξεκαθαρίζουν, είναι η άρνησή τους ν' ακολουθήσουν την πεπατημένη του ελάχιστου κόστους μέσα από ένα συμβιβασμό βολικό για τους πάντες. Εξ ου και το «τράβηγμα» της κατάληψης σε μάκρος, μέχρι το χάσιμο του εξαμήνου, που βιώνεται -και ερμηνεύεται- σαν η ελάχιστη δυνατή αυτοθυσία που θα μπορούσε να θέσει σε κίνηση κάποια διαδικασία αλλαγών: «Ο αγώνας μας για το Πανεπιστήμιο και την κοινωνία είναι πιο σοβαρός απ' ό,τι νομίζετε», διαβάζουμε στην ανοιχτή επιστολή που απευθύνουν προς τον πρύτανη (25.1.09). «Καταρρίπτεται η αντίληψη ότι θα κάνουμε δυο βδομάδες κατάληψη και, όταν καταλαγιάσει η οργή μας, θα επιστρέψουμε στην καθημερινότητά μας. Η απώλεια του εξαμήνου μπορεί να λειτουργήσει ως ένα μέσο που θα κινήσει τον προβληματισμό σας». Ακολουθούν τρεις σελίδες με συγκεκριμένα αιτήματα και υποδείξεις, που γίνονται ακόμη πιο συγκεκριμένα σε αντίστοιχη επιστολή των φοιτητών προς την Προσωρινή Γ.Σ. του τμήματος: από τη ρύθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων των αποφοίτων του τμήματος, την πρόσληψη του απαραίτητου διοικητικού και διδακτικού προσωπικού (που δεν θα μένει απλήρωτο, όπως οι τωρινοί «βοηθοί» του Π.Δ. 407), την έγκαιρη παράδοση των συγγραμμάτων ή τη διάθεση σημειώσεων στα ελληνικά («δεν απορρίπτουμε την αγγλική γλώσσα, εφόσον είναι αναγκαία για τις εργασίες, αλλά είναι αδιανόητο να παραμένουν επί χρόνια σημειώσεις αμετάφραστες») μέχρι την αλλαγή χαρακτήρα -ή την κατάργηση- της λεγόμενης «πολιτιστικής εβδομάδας» του Πανεπιστημίου, που «έχει εξελιχθεί σε αλόγιστη σπατάλη χρημάτων και στην εκμετάλλευσή τους για προσωπικά οφέλη, κυρίως υπό την αιγίδα των εκάστοτε κομματικών νεολαιών που κυριαρχούν σε κάθε νησί». Μικρά, πρακτικά αιτήματα που διαψεύδουν όσους ισχυρίζονται πως τα πρόσφατα δεκεμβριανά δεν εξέφρασαν παρά μόνο τυφλά ξεσπάσματα οργής.

Αυτές οι συγκεκριμένες διεκδικήσεις και προτάσεις δεν είναι άλλωστε καθόλου αποκομμένες από το γενικότερο κλίμα κοινωνικής ασφυξίας, απογοήτευσης από τη λειτουργία των θεσμών και αγωνίας για το μέλλον που οδήγησε στην απρόσμενη φετινή έκρηξη.

Επιπλέον, οι φοιτητές της Σύρου μπορεί να ζουν πολύ μακριά από τα Εξάρχεια, ξέρουν όμως πολύ καλά από πρώτο χέρι τι θα πει αστυνομική αυθαιρεσία: διαρκείς έλεγχοι «εξακρίβωσης στοιχείων» σε βάρος τους από ασφαλίτες που τους κουβαλάνε κάθε τρεις και λίγο στο τμήμα (και κάποιες φορές τούς αναγκάζουν να περνάνε τις νύχτες εκεί) χωρίς τον παραμικρό λόγο, απλά και μόνο για τσαμπουκά, χωρίς να γράφουν το παραμικρό στο βιβλίο συμβάντων, έτσι ώστε τα θύματά τους να μην έχουν την παραμικρή νομική βάση για να ζητήσουν το λόγο. Σου αναφέρουν επίσης περιστατικά ανοίγματος φακέλου, με λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, για ασήμαντες αφορμές (π.χ. μίμηση της σειρήνας του περιπολικού) ή το ταπεινωτικό γδύσιμο επιβατών μετά την αποβίβασή τους στο λιμάνι, με πρόσχημα τον... έλεγχο διακίνησης ναρκωτικών!

Δεν ήταν δύσκολο, ως εκ τούτου, ο φόνος του Γρηγορόπουλου να βιωθεί ως η ακραία προέκταση της (αθέατης αλλά αποπνικτικής) αστυνομικής βίας που οι ίδιοι υφίστανται σε καθημερινή βάση: «3 σφαίρες για 1 λέξη» είναι το σύνθημα, αποτυπωμένο με στένσιλ, με το οποίο γέμισαν τους τοίχους της πόλης ήδη από τις πρώτες νυχτερινές ώρες μετά το φόνο. Οι διαδηλώσεις δε της πρώτης βδομάδας του Δεκέμβρη, οι μεγαλύτερες στο νησί από το 1991, κατέληγαν σταθερά στο κτίριο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Κυκλάδων. Στην πιο τεταμένη απ' αυτές (10.12), κάποιοι νέοι από την πόλη είχαν έρθει με μπουκάλια και διάθεση να τα σπάσουν. Τελικά, με τη μεσολάβηση των φοιτητών, η σύγκρουση αποφεύχθηκε με τον εξαναγκασμό των παραταγμένων αστυνομικών να βγάλουν τα πηλήκιά τους και να κρατήσουν συμβολικά ενός λεπτού σιγή για το φόνο του Αλέξη.

Ακολούθησε, στα μέσα Δεκεμβρίου, η κατάληψη του κτιρίου της Περιφέρειας με αίτημα την παραίτηση του περιφερειάρχη. Οταν η τοπική εφημερίδα «Κοινή Γνώμη» επιτέθηκε στους φοιτητές, χρησιμοποιώντας επιλεκτικά αποσπάσματα από κείμενό τους, αυτοί ανταπέδωσαν με τον πιο πρωτότυπο τρόπο: κυκλοφόρησαν σε όλη την πόλη προκήρυξη υπό μορφήν εφημερίδας, με τίτλο «Η πραγματική Κοινή Γνώμη», όπου παρέθεταν το αυθεντικό κείμενό τους, το διαστρεβλωτικό ρεπορτάζ, την απάντησή τους και μια διακήρυξη υπέρ της ανάγκης για «δημιουργία εναλλακτικού εντύπου».

Αποκορύφωμα όλης αυτής της κινητοποίησης ήταν το τριήμερο «φεστιβάλ αναζήτησης, επικοινωνίας και αφύπνισης», με τίτλο «React» (Να αντιδράσεις), που οργάνωσαν στις 13-15 Φεβρουαρίου. «Η αρχική ιδέα πίσω από τη διοργάνωση ήταν η προσέλκυση της τοπικής κοινωνίας στον αγώνα μας», εξηγούν. «Εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, γλυπτικής και βίντεο, χορευτικές και θεατρικές παραστάσεις, διαλέξεις, εργαστήρια, γκράφιτι και συναυλίες πλαισίωσαν τις εκδηλώσεις που σκορπίστηκαν σε όλη την πόλη. Το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία, αφού δεχτήκαμε αρκετούς επισκέπτες εντός κι εκτός Σύρου, ενώ στην ανοιχτή συμμετοχή για έργα της έκθεσης ανταποκρίθηκαν καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα». Πηγή έμπνευσης των εκθεμάτων, πολύ μικρό μέρος των οποίων παρουσιάζεται εδώ, αποτέλεσαν φυσικά η εξέγερση του Δεκέμβρη και οι κοινωνικές συνθήκες που την πυροδότησαν.

Επιπλέον, στους επισκέπτες μοιράστηκαν δύο φυλλάδια: ένα με προβληματισμούς της Καταστασιακής Διεθνούς «για τον πολιτικό χαρακτήρα του design» κι ένα με πληροφορίες για τα εργασιακά δικαιώματα των μισθωτών.

Μια τελευταία επισήμανση των φοιτητών, αφορά το συλλογικό τρόπο δουλειάς τους κατά την προετοιμασία και οργάνωση των εκδηλώσεων: «Χωριστήκαμε σε ομάδες οι οποίες συνεργάζονταν στη βάση της συνέλευσης. Η ομάδα επικοινωνιακού σχεδιασμού δημιούργησε π.χ. την εικόνα του φεστιβάλ προς την κοινωνία. Κάνοντας πράξη αυτά που διδασκόμαστε, πραγματοποιήσαμε την πιο επιτυχημένη και ουσιαστική εξεταστική μας, αποδεικνύοντας ότι ένα Πανεπιστήμιο θα πρέπει να αποτελεί ένα ανοιχτό και δημιουργικό κοινωνικό χώρο».