Κείμενο για συζήτηση του οράματος της σχολής 10 χρόνια μετά την ίδρυση του ,με αφορμή άρθρο των ιδρυτικών μελών της.

Απάντηση σε προηγουμενή αναρτησή

Μετά από 10 χρόνια λειτουργίας της ακαδημαϊκής μονάδας της Σύρου, διαβάζοντας αυτό το άρθρο προβάλλω τις ανησυχίες μου όχι τόσο πλέον για το όραμα αλλά για την τύχη των εν δυνάμει μηχανικών σχεδίασης προϊόντων και συστημάτων.

Στην ερώτηση ποιο ήταν το αρχικό όραμα της σχολής και η βασική αιτία που συγκροτήθηκε

παραθέτω πιθανές απαντήσεις όπως:

i) Συγκροτήθηκε για να καλύψει την ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας / οικονομίας / ίσως και βιομηχανίας/παραγωγής για μηχανικούς σχεδίασης (design engineers ) που προϋπήρχε και αποτελεί αναγκαίο σκαλί στη σκάλα της ανάπτυξης αυτής της χώρας? ii) Συγκροτήθηκε με σκοπό να εμπνεύσει τη δημιουργία και ανάπτυξη ενός παρόμοιου με τα παγκόσμια πρότυπα οικοσυστήματος σχεδίασης και παραγωγής στην Ελλάδα στο οποίο οι μελλοντικοί σχεδιαστές θα ευδοκιμήσουν. iii)Συγκροτήθηκε με σκοπό να απορροφηθούν οι γνώσεις καθηγητών που διαμένουν στην Ελλάδα με σκοπό τη δημιουργία ενός παγκόσμια ανταγωνιστικού επιστημονικού κλάδου της σχεδίασης που θα χαίρει παγκόσμιας αναγνώρισης?

Η σωστή απάντηση θα ήταν φυσικά όλα από τα παραπάνω, φοβάμαι όμως ότι περισσότερο από ένα από αυτά δεν ικανοποιείται στο τμήμα μας.

Στην i) περίπτωση, αντιλαμβάνομαι ότι η ελληνική οικονομία δεν σημείωσε ποτέ μια παγκοσμίως αξιοσημείωτη ακμή απεναντίας τώρα στην ύφεση που διανύει, η κοινωνία τείνει σε λύσεις φτηνών προϊόντων όπου η έλλειψη σχεδιαστή είναι φανερή παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός της χώρας διαμηνύει καθημερινά τη στροφή προς τη ποιότητα .Η τάση στην καλύτερη των περιπτώσεων είναι η αντιγραφή προϊόντων σχεδιαστών του εξωτερικού και εφαρμογή τους στον ελλαδικό χώρο μειώνοντας κόστος και ρίσκο με συνέπεια τα προϊόντα να αποκλίνουν ποιοτικά. Ο έλληνας σχεδιαστής δεν έχει θέση στο παρόν σύστημα. Όλα αυτά έρχεται να τα συμπληρώσει το γεγονός ότι τα εργασιακά δικαιώματα του νεοσύστατου κλάδου δεν έχουν εξασφαλιστεί όπως όφειλαν οι αρμόδιοι τουλάχιστον ηθικά προς τους απόφοιτους αν όχι νομικά.

Στη ii) περίπτωση, σε ένα περιβάλλον όπου η ανάπτυξη και η καινοτομία αποτελεί μόνο συζήτηση, γραφική για κάποιους πλέον, ακόμη και αν η πρόθεση είναι θεμιτή τα αποτελέσματα απογοητεύουν. Θα δεχόμουν ευχάριστα το ότι κάνω λάθος αν κάποιος είχε να μου παραθέσει τις κινήσεις που έγιναν μετά την ίδρυση του τμήματος για την προώθηση των πλεονεκτημάτων του νέου κλάδου και της προσπάθειας πειθούς κοινωνικών, πολιτικών και ιδιωτικών φορέων ,για την συνεισφορά του τμήματος στην ελληνική βιωσιμότητα με φυσικό απώτερο σκοπό να στηριχτεί από τις ομάδες αυτές.

Στη iii) περίπτωση ,αντιλαμβάνομαι ότι διεθνώς αναγνωρισμένοι καθηγητές είχαν την ανάγκη να μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις τους, και ευνοημένοι από πολιτικές συγκυρίες δημιούργησαν πανεπιστημιακό τμήμα για τον κλάδο. Ίσως το ατυχές είναι ότι παρά το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς γνωρίζουν ότι σημαντικό ρόλο παίζουν τόσο εθνογραφικοί όσο και κοινωνικοί παράγοντες και όχι μόνο η πολιτική συναίνεση για την ίδρυση και μόνο ,δεν εντόπισαν εγκαίρως τα προβλήματα τα οποία θα αντιμετωπίσουν. Προβλήματα όπως ότι στην Ελλάδα έχουμε προπτυχιακά πολυτεχνικά τμήματα 5ετους φοίτησης και όχι τριετούς όπως τα περισσότερα από τα παραδείγματα που αναφέρετε στο παραπάνω άρθρο. Με αποτέλεσμα φυσικά και να μας παρέχονται περισσότερες γνώσεις στα 5 χρόνια εφόσον παρακολουθούνται 15 τουλάχιστον παραπάνω μαθήματα σε αυτό το διάστημα. Προβλήματα επίσης όπως ότι το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο αν και χρίζει σοβαρής αντιμετώπισης στο εξωτερικό από τους παραγωγικούς φορείς λόγο της τεχνολογικά ανεπτυγμένης τους βιομηχανίας και έρευνας(σε ένα κύκλο όπου το πρώτο στοιχείο παρασύρει το άλλο και vice versa) ο Ελλαδικός χώρος ποτέ δε γνώρισε το προνόμιο αυτό στηριζόμενος στον τουρισμό στην γεωργία και με μελλοντικό σωτήρα της οικονομίας την παροχή υπηρεσιών. Ένα εύστοχο ερώτημα τίθεται εδώ. Είναι η πρόθεση του τμήματος να αντιμετωπίζει τους φοιτητές του ως μηχανικούς οι οποίοι α) έχουν σκοπό να δουλέψουν στον ελλαδικό χώρο?, β)στο εξωτερικό? ,γ) ως επιστήμονες στον ελλαδικό χώρο ?δ) στο εξωτερικό?

Χωρίς να περιμένω σαφή απάντηση γιατί φυσικά αυτό εξαρτάται και από τους στόχους και τις κλίσεις του κάθε φοιτητή μπορώ να υπογραμμίσω ότι μόνο στην δ) περίπτωση τα δεδομένα ακούγονται ενθαρρυντικά. Η διεπιστημονικότητα της σχολής δημιουργεί σαφώς ένα πολύ δυνατό θεμέλιο για φοιτητές που θέλουν να συνεχίσουν ερευνητικά στο εξωτερικό. Οι πολυσύνθετοι φοιτητές που θα επιλέξουν το δ) για να εκμεταλλευτούν την υποδομή των ερευνητικών ιδρυμάτων του εξωτερικού και να συνεχίσουν με τη λεπτομέρεια, που δεν τους δόθηκε η δυνατότητα να ανακαλύψουν εντός του ελληνικού αυτού ιδρύματος και λόγο έλλειψης χρηματοδότησης ,υποδομών και συνεργασίας με τους αντίστοιχους έξω-πανεπιστημιακούς φορείς στο επαρχιακό αυτό τμήμα, που έχει δραματικά μεγάλη σχέση με τις νέες τεχνολογίες(ενδεικτικά αναφέρω το Νεώριο, τις βιομηχανικές περιοχές τόσο στην περιφέρεια Αττικής , κεντρικής Μακεδονίας και άλλων αξιόλογων ελληνικών πρωτοβουλιών). Έχουν όμως όλοι οι φοιτητές τα χρήματα να επιλέξουν περεταίρω σπουδές. Ακόμη και εδώ αναδύετε ελάττωμα και δεν είναι άλλο από την έλλειψη παροχής αλλά ακόμη και έγκυρης ποιοτικής ενημέρωσης για πιθανές υποτροφίες προωθώντας και βοηθώντας έτσι ικανούς φοιτητές να εξελιχθούν.

Η α) περίπτωση αντίθετα ακούγετε η πιο αποθαρρυντική για έναν φοιτητή που μετά από τα 10 χρόνια λειτουργίας της σχολής δεν έχει σαφή επαγγελματικά δικαιώματα, σαφή αρμοδιότητες σε οποιαδήποτε εργασιακό περιβάλλον αλλά και πέρα από τις προσωπικές του ανησυχίες πάνω στο χώρο , σαφή εξειδίκευση. Η προσφορά του σε οποιαδήποτε εργασιακό περιβάλλον εκτός της ελεύθερης άσκησης του επαγγέλματός του είναι παραπάνω από μάταια.

Η β) και η γ) δε παύουν να είναι αποθαρρυντικές ωστόσο μετριάζουν τις πιθανότητες του φοιτητή να συνεχίσει ομαλά μετά τον προπτυχιακό κύκλο σπουδών.

Συγκεκριμένα στη β) περίπτωση πολύ επίμονοι και πολυσύνθετοι σχεδιαστές με σαφέστατες ικανότητες στο συγκεκριμένο αντικείμενο μπορεί να κερδίσουν σε ένα δύσκολο ανταγωνιστικά παγκόσμιο σκηνικό μια θέση εργασίας στο εξωτερικό. Αυτοί δυστυχώς η ευτυχώς αντιστοιχούν κατά δική μου εκτίμηση σε έναν ή δύο σε κάθε ακαδημαϊκή χρονιά και αξίζουν επαίνους.

Στην περίπτωση γ)όσοι τρέφουν ελπίδες να ασχοληθούν επιστημονικά με το αντικείμενο στην Ελλάδα λόγο εκτός του ότι θα πρέπει να συμβιβαστούν στην απογοητευτική αυτή κατάσταση που αναλύεται παραπάνω , θα πρέπει επίσης να υποκύψουν σε άλλους αστάθμητους παράγοντες που δημιουργούν τα χρόνια εσωτερικά προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου , όπως η οικογενειοκρατία , η αναξιοκρατία , και φυσικά το ελληνικό πολιτικό κλίμα που επικρατεί και επιλέγει το επιστημονικό προσωπικό που απαρτίζει τις σχολές των ελληνικών ιδρυμάτων.

Θέλω πέρα από την ανησυχία να τονίσω ότι το αντικείμενο που διαπραγματεύεται το τμήμα είναι επιστημονικά άκρος ενδιαφέρον και παγκοσμία επίκαιρο και ίσως αυτό να οφείλετε στη στελέχωση του ακαδημαϊκού προσωπικού και της ικανότητάς τους στο αντικείμενο που διδάσκουν. Τονίζω ότι αναφέρομαι μόνο σε μια μερίδα του προσωπικού και όχι στο σύνολό του.

Οι μηχανικοί σχεδίασης δε στο εξωτερικό χρήζουν μεγάλης εκτίμησης και κύρους διαδραματίζοντας συντονιστικό ρόλο σε κάθε μεγάλο έργο με διόλου ευκαταφρόνητες αμοιβές τόσο εκτός Ευρώπης όσο και σε μικρότερη βέβαια κλίμακα Ευρωπαϊκά.

Τέλος δεν κρίνω το έργο ή την αποτελεσματικότητα, δεν είμαι σε θέση άλλωστε να γνωρίζω αποφάσεις που πάρθηκαν, όμως αξίζει να σημειωθεί ότι πάντα οι εύστοχες στρατηγικές αποδίδουν θετικά. Επιπλέον θεωρώ ότι είμαι σε θέση να αξιολογήσω το αποτέλεσμα και το αφιλόξενο για τον μηχανικό σχεδίασης προϊόντων και συστημάτων περιβάλλον στην Ελλάδα χωρίς να θεωρηθώ κακόβουλος.

Τασούδης Σταύρος

Σημ: Αν καποιός θελεί να απαντησεί και η απαντησή του είναι πολυ μεγάλη για να μπει στα σχολία ας τη στειλει με mail στο dpsdfs (at) syros.aegean.gr